Listen to this articleJaap van Dissel van het RIVM heeft in een presentatie aan de Tweede Kamer op 20 januari 2021 misleidende informatie verstrekt over de effectiviteit van mondkapjes. Van Dissel liet een grafiek zien waaruit een zeer minimaal positief effect van mondkapjes zou blijken. In het wetenschappelijke artikel waar hij zich op baseert toont dezelfde grafiek echter een negatief effect, met andere woorden, het artikel laat zien dat mondkapjes per saldo leiden tot méér besmettingen.
Woordvoerder van het RIVM, dr. Coen Berends, bevestigt dat een verkeerde versie is gebruikt, maar stelt dat dit niet uitmaakt, want “je kunt niet spreken van een positief of negatief effect van mondkapjes in de publieke ruimte,” aldus Berends. Nu uit cijfers van het RIVM blijkt dat mondkapjes leiden tot meer besmettingen, roept de stichting Nationaal Comité tegen Verplichte Mondkapjes (NCVM/Ademvrij.NU) regering en parlement op met onmiddellijke ingang de mondkapjesplicht op te heffen.
In een presentatie aan de Tweede Kamer op 20 januari 2021 liet Jaap van Dissel, als voorzitter van het OMT, gegevens zien waaruit zou blijken dat het dragen van mondkapjes in de openbare ruimte, zoals winkels en het OV, een positief effect zou hebben op het voorkomen van besmettingen, zij het een zeer licht, nauwelijks meetbaar effect. Hij liet daarbij de volgende grafiek zien:
De grafiek is overgenomen uit een wetenschappelijk artikel van Bauner et al: “The effectiveness of eight nonpharmaceutical interventions against COVID-19 in 41 countries”. In dit overzicht ligt het gemiddelde effect van mondkapjes net boven de nul, zij het dat er ook duidelijk negatieve effecten zijn.
In het oorspronkelijke artikel van Bauner echter, ziet de grafiek er anders uit. In het artikel wordt de volgende grafiek getoond, waarin het gemiddelde effect licht negatief is:
Bron: Bauner et al: “The effectiveness of eight nonpharmaceutical interventions against COVID-19 in 41 countries”
Op onze vraag waarom Van Dissel een onjuiste grafiek liet zien, antwoordde Dr. Coen Berends, woordvoerder van het RIVM, per e-mail dat de grafiek van Van Dissel was gebaseerd op een oudere versie van het wetenschappelijke artikel. Van Dissel koos voor die oudere versie omdat “die op dat moment beschikbaar was,” schrijft Berends.
De oudere versie waar Berends naar verwijst werd gepubliceerd op 20 juli 2020. De definitieve versie werd echter gepubliceerd op 14 oktober 2020, ruim drie maanden voor de presentatie in de Tweede Kamer. Nadat wij Berends per e-mail erop wezen dat de definitieve versie wel degelijk beschikbaar was, reageerde hij: “Dat was een omissie van mij, ik had de data niet gecheckt. Ik heb geen idee waarom hij voor dit plaatje heeft gekozen. Voor hem was het vooral om het effect van de avondklok te illustreren.”
Het RIVM bevestigt daarmee dat Van Dissel misleidende informatie heeft verstrekt. Uit de definitieve versie van het artikel waar Van Dissel naar verwijst blijkt per saldo een negatief effect van mondkapjes op de besmettingen. Dit zou aanleiding moeten zijn geweest voor kabinet en Kamer om de Ministeriële Regeling Mondkapjes, die op 1 december is ingegaan en 1 maart zou aflopen, op te heffen. In plaats daarvan is de Regeling stilzwijgend verlengd tot 1 juni.
De stichting NCVM/Ademvrij.NU doet een dringend beroep op kabinet en Tweede Kamer om de Regeling nu alsnog op te heffen. Het is onacceptabel dat een maatregel, die door de meeste mensen als uitermate belastend wordt ervaren, wordt gehandhaafd terwijl hij per saldo leidt tot meer besmettingen.
Opmerkelijk is dat Dr. Berends van het RIVM in zijn antwoord aan ons stelt dat het weinig uitmaakt welke versie van de grafiek wordt gebruikt. Hij schrijft: “Er zitten overigens geen grote verschillen in het effect tussen beide versies. De meest recente versie lijkt een iets ruimer betrouwbaarheidsinterval te hebben. Je kunt niet spreken van een positief of negatief effect van mondkapjes in de publieke ruimte, beide versies hebben een grote en overlappende standaardafwijking rond de 0%,” schrijft Berends. Met andere woorden, het RIVM ziet géén positief effect van mondkapjes. Dit betekent dat de mondkapjesplicht volgens RIVM en OMT geen wetenschappelijke basis heeft.
Dat is overigens niet verrassend. Er is overstelpend wetenschappelijk bewijs dat het dragen van mondkapjes niet helpt tegen virusverspreiding en bovendien schadelijke effecten heeft op de gezondheid en de psychische gesteldheid van mensen (zie hier het literatuuroverzicht op Ademvrij.NU, de website van het Nationaal Comité tegen Verplichte Mondkapjes).
Dat het dragen van mondkapjes zelfs kan leiden tot méér besmettingen is ook niet vreemd. Mondkapjes zijn een medisch hulpmiddel waarvoor strikte gebruiksprotocollen gelden, die vastgelegd zijn in NEN-normen. Zo horen gebruikers voor en na het dragen van een mondmasker hun handen goed te wassen, mogen mondkapjes nooit meer dan eenmaal worden gebruikt en mogen ze nooit met de handen worden aangeraakt. Wanneer deze richtlijnen niet worden gevolgd – wat in de niet-medische praktijk vrijwel altijd het geval is – dan zijn de mondkapjes juist een bron van besmettingen.
Meer informatie
Het Nationaal Comité tegen Verplichte Mondkapjes (Ademvrij.NU) is in oktober 2020 opgericht met als doel de mondkapjesplicht in Nederland afgeschaft te krijgen.
Ademvrij.NU beschouwt de door de staat opgelegde dwang om mondkapjes te dragen in publieke ruimten en op scholen als een onacceptabele inbreuk op de lichamelijke integriteit van het individu, een grondwettelijk recht.
Volgens Ademvrij.NU is er geen medische, maatschappelijke of juridische rechtvaardiging voor deze zeer ingrijpende maatregel. Mondkapjes werken niet tegen verspreiding van het coronavirus, zijn een vorm van schijnveiligheid en zijn daarnaast schadelijk zowel voor de gezondheid van mensen als hun psychische gesteldheid en sociale relaties.
Daar komt bij dat gezonde (“asymptomatische”) mensen sowieso geen gevaar vormen voor hun medemensen, en het virus geen groot gevaar vormt voor het overgrote deel van de bevolking. Dit maakt een algemeen geldende mondkapjesplicht onaanvaardbaar.
Bron: Ademvrij.NU is volledig onafhankelijk en heeft geen financiële, politieke, commerciële of ideologische doeleinden of belangen.
