Enschede rolt smart city uit zonder inspraak

De ambtenaar stelt dat de gemeente nog tien jaar heeft om ‘de wereld­agenda’ te realiseren. Versteeg, tot vorig jaar gemeenteraadslid namens de lokale partij Verbindend-Enschede (FVD heeft zijn zetel overgenomen), is niet van plan zijn rol als waakhond van de politiek los te laten. “Ik stel al jaren vragen over de ontwikkeling tot smart city en de banden van Enschede met het World Economic Forum. Fatsoenlijke antwoorden krijg ik niet. Het blijft allemaal vaag of nietszeggend. Of ik word weggezet als gekkie. Zo van: daar heb je hem weer. Ik stel kritische vragen namens de inwoners van Enschede die niet goed worden voorgelicht. Dat is mijn taak. Ik ben gedreven, omdat het mijn vermoeden is dat ze onze mooie stad omturnen tot iets waar niemand op zit te wachten.”

Om die redenen heeft Versteeg zijn Wob-verzoek ingediend. “Ik wilde alle communicatie vanuit en naar B&W, alsook die vanuit en naar de burgemeester van Enschede over de periode 2007-2022 inzien, betreffende: WEF, SDG, smart city, slimme stad en Smart City Alliance.”

Versteeg ontving honderden pagina’s. Een belangrijk deel, de Whatsapp-conversaties die officieel vrijgegeven moeten worden, ontbreekt. “Dubieus”, vindt hij dat. “Een volledig beeld krijgen van wat er nog meer wordt bekokstoofd achter de schermen is daardoor onmogelijk.” Toch, zo blijkt uit de documenten die ook in handen zijn van De Andere Krant, is het klip-en-klaar dat Enschede al heel lang bezig is met een omschakeling tot smart city en de laatste jaren erg gretig is om de Global Goals te implementeren.

Bij het uitrollen van deze omturning tot data driven city – definitie van het WEF – schroomt de gemeente niet om letterlijk de wet te overtreden. Enschede begon in 2017 via sensoren de drukte in de binnenstad te meten en haar inwoners (en bezoekers) te tracken. Hiervoor werd een bedrijf ingehuurd dat gebruikmaakte van wifi-signalen. Elke telefoon werd apart geregistreerd met een unieke code. Door de telefoons te tellen, wist de gemeente hoe druk het was. Ook toen in 2018 de ingevoerde AVG-wetgeving dit expliciet verbood, is de gemeente door blijven gaan met tracken. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) oordeelde dat dit “zeer kwalijk” is geweest. “Wanneer over een langere periode wordt bijgehouden welke telefoon langs een meetkastje komt, verandert het tellen in het volgen van mensen”, aldus de AP. De gemeente Enschede kreeg in april 2021 een recordboete van 600.000 euro van de AP.

Het is niet de enige dubieuze handeling van de gemeente. Onno van Veldhuizen (D66), van 2015 tot en met 2021 burgemeester, heeft ervoor gezorgd dat de stad als eerste meedeed aan een test met 5G-technologie. Er is nog altijd niet goed onderzocht hoe schadelijk de straling hiervan werkelijk is. Van Veldhuizen is inmiddels lid geworden van de Raad van State en treedt nu als rapporteur op in een zaak over de gezondheidsrisico’s van 5G (zie kader).

Uit de schriftelijke beantwoording van de kritische vragen van Versteeg, valt op te maken dat Enschede zich van geen kwaad bewust is. “We hebben 120 verschillende nationaliteiten in de stad, een mondiaal toonaangevende universiteit, talloze grote en kleine bedrijven die over de hele wereld zaken doen en met een strategische grensligging mag Enschede zich met recht een internationale stad noemen”, stelt de gemeente.

Versteeg is er niet op tegen om de stad te moderniseren, maar dat moet wel de burger dienen. “Op zich is het verlangen om slimme stad te worden prima, maar vraag dan eerst of de burgers dat ook zien zitten. Tot op de dag van vandaag weten de meesten niet eens dat we officieel al smart city zijn en dat de transitie in volle vaart doorgaat. Dat zijn ze op het gemeentehuis volledig uit het oog verloren. De zucht naar het ‘pleasen’ van de bestuurselite is groter dan de kerntaak: het dienen van de inwoner van Enschede. Politici en ambtenaren zijn alleen maar bezig met het uitvoeren van de agenda die hun wordt voorgeschreven van bovenaf en stellen daarbij geen kritische vragen. Ze doen allemaal alsof de wakkere volksvertegenwoordigers wappies of extremisten zijn, terwijl we niks anders doen dan antwoorden vragen waar de burgers recht op hebben. Door die niet te geven, worden we stap voor stap omgeturnd tot een controlestad waar, zo denk ik, de burger als die ervan zou weten niet voor zou kiezen.”