Zeldzame omkering aardmagnetisch veld

De magnetische polen zijn op reis!

Wist u dat de magnetische noordpool niet op dezelfde locatie gesitueerd is als de geografische noordpool? Waarom is dit? En waarom lijkt het erop dat er een zeer zeldzame omkering van het aardmagnetisch veld op handen is? En wat voor gevolgen zou dit hebben? Het aardmagnetisch veld is het magnetisch veld dat onze planeet omringt. De legering van vloeibaar ijzer en nikkel in de buitenkern van de aarde maakt dat er, vanwege de draaiing van de aarde, een magneetveld ontstaat. Dit veld is belangrijk om enkele redenen: ten eerste beschermt het aardmagneetveld de planeet tegen elektromagnetische straling; deze is afkomstig van zonnewinden. Via een ingewikkeld scheikundig proces is deze straling ook de oorzaak van het noorder- en zuiderlicht. Verder wordt er verondersteld dat dieren die geregeld migreren geleid worden door een intern kompas, die gebaseerd is op het magnetische veld. Tot slot hebben de waarden van het magnetische veld vele praktische toepassingen; in wetenschappen zoals de geofysica en geodesie, maar ook in de scheepvaart en de ruimtevaart zijn deze van essentieel belang.

Waarom is deze informatie nu relevant?

De afgelopen twintig miljoen jaar zijn de magnetische polen van de aarde ongeveer elke 250.000 jaar omgewisseld. De dynamotheorie stelt dat dit komt door chaotische stromen in de vloeibare buitenkern van de aarde. Het lijkt er nu toevallig op dat het aardmagneetveld op het punt staat om om te keren; er worden al sinds enkele eeuwen metingen gedaan die erop wijzen dat dit proces alsmaar sneller gaat. Op dit moment beweegt het aardmagneetveld zich met maar liefst vijftig kilometer per jaar van de geografische noordpool af. Voor het eerst gebeurt dit in zo’n rap tempo dat de kaarten over aardmagnetische straling jaarlijks moeten worden aangepast voor de scheepvaart de ruimtevaart. Naast de verschuiving van de magnetische polen neemt de aardmagnetische straling ook in intensiteit af; behalve dat dit een voorbode is van een omkering van de polen is, heeft dit in de Zuid-Amerikaanse anamolie (een zwak punt in het aardmagneetveld: zie afbeelding) zelfs gezorgd voor het crashen van satellieten; het zwakke magneetveld zorgde voor een zeer hoge ioniserende straling vanuit de ruimte, waardoor de apparatuur niet meer werkte. 

Geen zekere voorspelling

Al met al, het is goed mogelijk dat de magnetische polen over enige tijd zullen omwisselen. Toch is dit niet met zekerheid te zeggen; het is namelijk ook mogelijk dat de magnetische polen verschuiven, maar uiteindelijk niet helemaal zullen omdraaien. Het zou ook kunnen dat het aardmagnetisch veld nog verder afzwakt en zelfs tijdelijk niet meer zal bestaan. Moeten we ons zorgen maken een geografisch doemscenario? Nee. Hoewel het theoretisch mogelijk zou zijn dat er massale uitstervingen van diersoorten plaats zullen vinden, is dit slechts een hypothese, gebaseerd op bevindingen en interpretaties van vroegere ompolingen. Zolang dit geleidelijk gebeurt, is het meest waarschijnlijk is dat de technologie moet worden bijgesteld en dat de flora en fauna zich goed zullen aanpassen aan deze veranderingen. Wanneer dit gebeurt, zorg in ieder geval wel voor voldoende zonnebrand, om je tegen het risico op kanker te beschermen. Een leuke bijkomstigheid is dat wanneer de intensiteit van de aardmagnetische straling afneemt, het noorderlicht in veel meer plekken in de wereld te aanschouwen is!

Op deze afbeelding van 2020 is de Zuid-Amerikaanse anamolie duidelijk zichtbaar, net als de verschuiving van de magnetische noordpool richting de Siberische toendra. 

Bronnen:
National Geographic
Interesting Engineering
Volkskrant