VERKLARING VAN VERHOOR VAN GETUIGE-DESKUNDIGE
Naam: Adriaan Bert Blase
Geboortedatum: 14 april 1959
Geboorteplaats: Eindhoven
Beroep: waarnemend burgemeester van Heerhugowaard
De getuige-deskundige heeft het volgende verklaard:
Ik heb gehoor gegeven aan uw uitnodiging omdat het een burgerinitiatief is. Als burgemeester ben je
er voor de burgers. Wanneer er dan een burgerinitiatief is binnen de grenzen van de wet, vind ik het
belangrijk daaraan mee te werken. Ik geloof in de kracht van burgerinitiatieven. De samenleving is van
de burgers. Dat is de reden waarom ik hier zit.
Ik vind dat ik in vergelijking met de periode voor COVID-19, meer in de knel ben geraakt tussen de
rijksregelgeving en mijn eigen gevoelens en opvattingen over wat goed is voor de samenleving. Die
spanning is toegenomen. Nu moet je als burgemeester altijd dingen handhaven waar je minder gevoel
bij hebt (voorbeeld: drugsbeleid). Echter is dit nu veel specifieker aan de orde dan ruim een jaar
geleden. De spanning is toegenomen. Ik vind mijn werk daardoor lastiger.
Voorbeeld: Ik ben zelf geen “fan” van mondkapjes. Bij mij in het gemeentehuis geldt echter wel een
mondkapjesplicht. Dat vind ik problematisch. Zo zijn er meer dingen die het Rijk afkondigt en die ik als
burgemeester op mijn bordje krijg. Ik denk over de meeste dingen gerelateerd aan COVID
genuanceerder. Dan zou ik kunnen stoppen met mijn werk, maar dan zou er iemand anders op mijn
plaats komen die dezelfde regels zou moeten handhaven. De facto zou er dus niets veranderen. Dan
kan ik beter blijven zitten. Tegengeluid is namelijk altijd goed. Ik spreek mij ook uit over mijn mening
over de maatregelen. Ik spreek op een andere plaats niet anders dan hier voor de commissie.
Ik merk dat het beeld van burgemeesters sterk wordt bepaald door de burgemeesters van het
veiligheidsberaad. Er zijn echter bijna vierhonderd burgemeesters in Nederland, van wie sommigen er
wel degelijk anders over denken en zich daarover uitspreken. Het is opvallend dat de media meer
aandacht geeft aan burgemeesters van grote steden, en minder aan die van kleinere gemeentes, die
ook wel degelijk opvattingen hebben. Ik heb het gevoel dat kritische geluiden minder doordringen,
terwijl ze er wel degelijk zijn.
U vraagt mij of ik het gevoel heb dat ik kritisch mag zijn. Mijn antwoord is ja, iedereen kan kritisch zijn.
Er wordt echter wel gesuggereerd dat wij als burgemeesters één lijn zouden moeten trekken en onze
onderlinge meningsverschillen niet in de publiciteit te brengen. Ik ben geen fan van deze manier van
handelen. Zeker nu de crisis wat langer duurt, is het belangrijk om verschillende geluiden te horen.
In een vrije samenleving is de vrijheid van opinie en het zoeken naar waarheid en wijsheid erg
belangrijk.
Als burgemeester voer ik gezag over de politie. Het beheer ligt bij de minister, maar het gezag bij de
burgemeester. De handelingen van de politie in mijn gemeenten vallen onder mijn gezag.
De grondbepaling is dat demonstreren toegestaan is. Men wordt geacht dit aan te melden omdat op
die manier gezorgd kan worden dat de openbare orde niet in het geding komt. Het komt wel eens
voor dat mijn team naar aanleiding van een aanmelding vreest dat er een onwenselijke situatie kan
ontstaan. Het uitgangspunt van de politie en de burgemeester hoort te zijn dat iedereen kan
demonstreren zonder geweld of andere problemen. Wanneer een demonstratie wordt aangemeld,
moeten wij inschatten of dit veilig en zonder problemen kan verlopen.
In Heerhugowaard werd in het verleden een demonstratie aangemeld tegen Zwarte Piet. Echter was
er later sprake van een tegendemonstratie, op een plek dichtbij de eerste demonstratie. Samen met
de politie heb ik toen ingeschat dat dit niet zo’n goed idee was, gezien het feit dat het gevaar bestond
dat de veiligheid van kinderen in het geding zou komen. In zo’n geval kom ik met alternatieven zodat
het alsnog veilig kan verlopen.
Op dit moment gelden er in Nederland regels omtrent COVID-19. Wanneer deze regels niet worden
nageleefd, kan dat een reden zijn om een demonstratie te verbieden of op te breken.
Ik vind niet dat we moeten zeggen dat we in een totalitaire staat leven. Tegelijkertijd vind ik wel dat er
dingen mis zijn. In een ideale situatie zou het zo moeten zijn dat gewetensbezwaarde agenten met
hun zorgen en gevoelens in de eigen organisatie terecht zouden moeten kunnen, en niet bij uw
commissie anoniem zouden moeten hoeven verklaren. Ik hoop en durf ook wel te zeggen dat dit in het
team in Heerhugowaard ook zo is.
Bij inzet van speciale arrestatieteams of de Mobiele Eenheid wordt in Heerhugowaard de
burgemeester altijd tevoren geïnformeerd. Het is in het verleden gebeurd dat ik heb gezegd dat ik de
inzet van de ME op dat specifieke moment geen goed idee vond. Het is toen ook niet gebeurd. De
burgemeester kan dus invloed uitoefenen wanneer hij daarop aanstuurt.
Ik kan zeggen dat de geweldsinstructies die u beschrijft uit uw politieverhoren, in Heerhugowaard niet
gegeven zijn. Ook kan ik zeggen dat als een agent gewetensbezwaren zou hebben, deze agent
daarmee bij mij en bij de politiechef terecht zou kunnen en niet zou worden ontslagen of
gedemoniseerd.
Over de grote lijn vind ik dat agenten zich veilig zouden moeten voelen om binnen de organisatie te
praten over hun gevoelens en opvattingen. In Heerhugowaard proberen we dat zo goed mogelijk te
realiseren.
Het komt met enige regelmaat voor dat het volgen van regels niet leidt tot het oplossen van
problemen. Blijkbaar kunnen politieagenten met gewetensbezwaren niet terecht binnen te
organisatie. Dat moet doorbroken worden. Ik vind het een onjuiste gang van zaken wanneer mensen
worden uitgemaakt voor wappie of complotdenker wanneer zij kritiek uiten op de maatregelen. Ik
vind het zeer bedenkelijk dat men dan maar zijn/haar mond moet houden. Het zou mogelijk moeten
zijn voor agenten om in overleg met het team uiting te geven aan het feit dat ze zich ongemakkelijk
voelen bij bepaalde regels of situaties. Er zou sprake moeten zijn van een situatie waarin dit veilig kan.
Ik wil ook gezegd hebben dat onder mijn gezag in relatie tot de avondklok niet op de meest strikt
denkbare manier gehandhaafd wordt. Er wordt bijvoorbeeld geprobeerd om situaties diplomatiek op
te lossen. Wij proberen te voorkomen dat er situaties ontstaan zoals beschreven in uw
politieverhoren. Daarover zijn ook afspraken met de politiechef.
In mijn eigen organisatie en met de politie probeer ik een cultuur te organiseren waarin dergelijke
dingen wel bespreekbaar gemaakt worden. Medewerkers weten ook dat dit besproken kan worden. Ik
ben zelf geen corona-ontkenner, en ik vind ook niet dat we dat als overheid moeten zijn. Men kan niet
ontkennen wat er in de ziekenhuizen gebeurt. Dit moet allemaal wel een plek krijgen in de discussie.
Echter vind ik niet dat elke vorm van kritiek als “wappie” moeten worden afgedaan. Ik ben van mening
dat genomen maatregelen achteraf bekeken zou moeten worden en dat men dan conclusies zou
moeten trekken over wat er beter kan.
We weten dat er in de samenleving erg verschillend wordt gedacht over de maatregelen en de
handhaving ervan. Het bespreekbaar maken van die verschillen, hoort erbij. Als mensen zich gehoord
en gezien voelen, hoeft men niet eens volledig gelijk te krijgen, zolang men zich maar serieus
genomen voelt.
Ik ben initiatiefnemer van een organisatie genaamd Code Oranje. Deze beweging maakt zich zorgen
over de staat van onze democratie. Het is mijn mening dat onze vorm van democratie niet meer past
bij de behoeften en de verlangens van onze inwoners. Er is bijvoorbeeld te weinig transparantie en
burgerzeggenschap. Ook zou men veel meer samen tot oplossingen moeten komen. We moeten uit
het hokjesdenken. Ik heb de ervaring dat burgers goed in staat zijn om tot oplossingen te komen. Ik
vind dat het democratisch proces te vaak suboptimale oplossingen ten gevolge heeft. Dat komt
doordat wij kennis en kunde uit de samenleving onvoldoende benutten. Een voorbeeld van zo’n
suboptimale oplossing zien we bij de aanpak van de coronacrisis. Als we dit anders hadden
georganiseerd met elkaar, hadden we meer genuanceerde oplossingen gehad die recht doen aan de
leefwereld van mensen. Ik volg hierin ongeveer de lijn van denken van Pieter Omtzigt. Ik denk dat het
belangrijk is dat we een brug slaan naar een democratie die gebaseerd is op die pijlers en niet alleen
op de pijlers van de representatie. Ik heb hierover ook een boek geschreven getiteld “Opstand in de
polder.” Dit gaat over het feit dat steeds meer mensen zich verzetten tegen of afkeren van de
gevestigde politieke partijen. Uitwassen van achterkamertjespolitiek zagen we ook afgelopen week
weer omtrent de mislukte formatie. Ik wil af van die achterkamertjes.
Leiderdorp
10 april 2021
Voorgelezen en ondertekend,
…………………………………………. …………………………………….
Adriaan Bert Blase Drs. Pieter Kuit
